Hoe vaak hoor jij dat stemmetje dat zegt dat het beter, perfecter of mooier kan? Dat stemmetje dat je op de kop zit als je een “fout” maakt. Dat zegt dat je hoognodig weer eens moet afvallen. Dat eigenlijk de hele dag wel iets vindt………
Het gaat mij aan het hart gaat dat zoveel mensen zichzelf afwijzen in plaats van zichzelf steunen. Daarom interview ik de komende weken elke week iemand die tips geeft over hoe je van zelfkritiek naar zelfliefde kunt gaan.

 Vandaag interview ik coach, auteur en spreker Jan Bommerez, bekend door zijn inspirerende lezingen en publicaties over het menselijk potentieel. Hij is sinds 1978 actief als professioneel trainer en consultant in Europa, Azië en de Verenigde Staten, en trainde duizenden verkopers, managers en ondernemers. Jan Bommerez woont sinds 1995 in Californië, maar hij is regelmatig in Europa voor workshops en congressen. Hij geeft de laatste jaren workshops ‘Leren loslaten’ die altijd druk bezocht worden, zie www.lerenloslaten.nl.

Wat versta jij onder zelfliefde?
Het gaat in eerste instantie over zelfacceptatie. Zelfacceptatie is rationeel gemakkelijker gezegd dan je het energetisch beleeft. Iedereen is het erover eens, maar bijna niemand kan het leven. Dat heeft heel veel te maken met onbewuste processen.

Wat zijn onbewuste processen, kun je dat toelichten?
Van kleins af geloven we dingen die mensen ons vertellen over onszelf. En dat begint al in een periode waarin we nog geen criteria hebben om in te schatten of het waar is wat deze mensen tegen en aan ons vertellen. Eigenlijk is je zelfbeeld is voor 90% door anderen bepaald, met name door wat anderen je hebben verteld en wat jij daarvan geloofd hebt.

Is er iets wat jou heel erg is bijgebleven van de dingen die jou zijn verteld?
Ik ben zelf heel lang met zelfacceptatie bezig geweest, maar kwam er heel lastig uit. Je hebt toch een rugzak met allerlei dingen, waarvan je niet weet dat je ze meedraagt.

Is er een moment geweest waarop je bent losgekomen van die gedachten en overtuigingen?
Ja, er is echt een switch geweest in mijn levensenergie.
En je kunt dit niet op wilskracht doen, is mijn ervaring. Aan jezelf vertellen dat je goed genoeg bent, terwijl je innerlijk iets hebt van ‘ja, dat zal wel’, dat werkt niet. Affirmaties werken niet, als je lichaam het niet gelooft.

Hoe maak je een switch in je energie?
Ik denk dat het een pad naar huis is, want we zijn onszelf kwijt geraakt. We denken vaak dat we op zoek zijn naar geluk, naar een relatie of wat dan ook, maar feitelijk zijn we op zoek naar onszelf.

Het mooie is: datgene wat zoekt, is ook datgene wat gevonden wil worden. Ik ben heel veel bezig met flow. Onze natuurlijke staat is flow. We hebben dit allemaal gekend en ervaren als kind, maar waren ons er toen niet bewust van. Al vrij snel verlies je die natuurlijke staat en krijg je allerlei conditioneringen mee waardoor je uiteindelijk niet meer weet wie je bent. Want je leert je gedragen en je leert je aan te passen, zodat je erbij hoort en niet afgewezen wordt. Je leert dat je niet altijd mag zeggen wat je denkt of voelt. Je ontwikkelt allerlei strategieën om anderen naar je hand te zetten en uiteindelijk ontstaat er een innerlijke splitsing. Je gaat steeds meer geloven dat je je persoonlijkheid bent, maar daaronder zit nog altijd dat natuurlijke.

In een maatschappij die niet emotioneel veilig is, is het verstandig om je niet altijd kwetsbaar op te stellen, om soms maskers te dragen. Je leert wel je spelletje te spelen. In een doorsnee organisatie spelen mensen spelletjes. Dus het is ook een systeemprobleem en dat kun je in je eentje niet oplossen.

Wat kun je wel veranderen?
Je kunt zelf naar een omgeving zoeken waar je dat wel kunt, want dat heb je zelf nodig. Af en toe moet je ook de kans krijgen om wat energie op te laden, want als je altijd op veiligheid moet spelen, dan gaat het ten koste van je energie. Juist als je kwetsbaar bent, ga je in verbinding en kun je jezelf terugvinden.

Er zijn twee onderwerpen die samengaan: zelfacceptatie en zelfexpressie. Je begint met zelfacceptatie maar als je jezelf niet kunt uiten, dan gaat de energie ook ontaarden. Het is als water, als dat stilstaat, dan gaat het stinken. Wij hebben behoefte om ons te kunnen uiten.

Flow is een staat van verbinding

Natuurlijk zijn er altijd omstandigheden waarop je geen invloed hebt, dus als je in een omgeving bent die niet veilig voor je is, kan het zijn dat je je anders voordoet dan wat je denkt en voelt. Maar als je dat teveel is, als je dat te vaak doet, dan gaat het ten koste van jezelf. Dus is het belangrijk om voldoende voedende relaties te hebben, zodat je ook kunt omgaan met die omgeving die niet altijd voedend is. We ontzeggen onszelf de relatie, de verbinding.

Flow is een staat van verbinding, dat is voor mij de puzzel van het hele verhaal. En het omgekeerde van verbinding is dat je in weerstand bent, omdat er angst is. En dan kun je jezelf niet kennen.

Waarom is zelfliefde zo belangrijk?
In eerste instantie: wat je niet hebt, kun je niet geven. Je kunt pas delen als je zelf gevuld bent, overstroomt, als je overvloed kent.

Ervaar jij zelf ook zelfliefde?
Ja nu wel, maar dat heeft lang geduurd hoor!
Ik werk hier al zo lang mee, dus ik heb heel veel begrip voor mensen die dat moeilijk vinden. Naarmate je jezelf meer kent, heb je ook meer mededogen, want de mens zit toch wel in een trieste situatie. Er is zoveel focus op negativiteit en angst, dat het heel wat vergt om uit dat collectieve drama los te komen, dat is niet zo eenvoudig. Het vraagt behoorlijk wat discipline om je eigen energie anders in te stellen. Voor je het weet, zit je in het drama. Het is een hele training om in de gaten te houden: is dit wel wat ik wil, hoe ik mijn leven zie?

Kun je uitleggen wat je bedoelt met het woord discipline? Waarvoor heb je discipline nodig?
Omdat het onderbewuste zoveel momentum heeft; we staan vaak op de automatische piloot en gedragen ons volgens vaste patronen. Je  omgeving heeft vaak de neiging om die patronen te triggeren. Als  je dat niet in de gaten hebt, dan word je dus geleefd door prikkels. Het vraagt nogal wat discipline om aan zelfobservatie te doen en te leren pauzes te nemen voordat je ingaat op een prikkel. Ik noem dat tweerichtingsaandacht. Het is belangrijk dat je genoeg aandacht bij jezelf houdt zodat als er buiten je iets gebeurt, je kunt kijken en vragen: wat gebeurt er nu bij mij, wat triggert die ander bij mij? Anders kun je nooit een bewuste keuze maken. Je moet een pauze nemen, voordat je reageert. Anders word je geleefd.

Zelfobservatie is de sleutel

Vertragen is een belangrijke factor om niet in dat momentum van de mind te komen. We hebben nu al drie keer belangrijke aspecten voor zelfliefde genoemd: namelijk zelfacceptatie, zelfexpressie en zelfdiscipline.
Zelfobservatie is de sleutel tot het hele verhaal. Dat is de enige manier om je bewust te worden van je automatismen. Dat heb ik geleerd van Gurdjieff, dat is een Russische transformationele leraar die een school had in Parijs en zijn hele teaching ging over zelfobservatie. (https://nl.wikipedia.org/wiki/George_Gurdjieff). Hij zei: ‘Niets kan zelfobservatie vervangen, dat is echt de enige manier om zelfbewust te worden’. Hij had twee woorden: zelfobservatie en zelfherinnering.

Waar staat zelfherinnering voor?
We zijn onszelf vergeten en wij zijn die automatismen geworden. Wij identificeren ons met de automatismen in onszelf, maar door te observeren wat je niet bent, ontstaat zelfherinnering waardoor je weer bij dat natuurlijke zelf komt wat je als kind was en beleefde, maar niet wist.

Lichaam en onderbewustzijn zijn hetzelfde

Wat is er veranderd sinds je van jezelf bent gaan houden? Wat zijn de voordelen?
Ik ga eerst een stapje terug. Ik ben al heel erg lang ermee bezig en ik heb de hele fase meegemaakt van positief denken en dat was voor mij heel moeilijk. Mijn lijf wilde namelijk iets anders, mijn lijf was in verzet en in een survivalmodus. Het heeft mij toch wel een tijd gekost eer ik erachter kwam dat het onderbewuste en het lichaam gewoon hetzelfde is. Al onze spanningen dragen wij in ons lijf en alles wat wij wegstoppen, stoppen wij weg in ons lijf.

Pas als je lijf kan ontspannen, kan je tot jezelf komen. En ik had nogal wat spanningen in mijn lijf. Toen ging ik bij Heartmath (http://www.heartmathbenelux.com). Dit is een training en een software waardoor je feedback krijgt over je hartenergie. Dat is echt een geweldige techniek. Maar ik kon die curve dus niet veranderen. En dat was voor mij heel frusterend, want ik had een heel gestreste hartenergie. Ondanks de ademhalingsoefeningen die ik daar leerde, kon ik mijn hartenergie niet veranderen.

Toen ben ik erachter gekomen dat ik eigenlijk heel veel trauma in mijn lijf had, en tot dat moment was het eigenlijk allemaal water naar de zee dragen. Want mijn lijf zat zo in de survivalmodus dat ik dat met wilskracht niet kon veranderen. Toen heb ik traumatherapie gedaan en toen pas is het begonnen te veranderen. Dus mijn grote ontdekking van de laatste jaren is dat je dus echt het lichaam hierin moet meenemen.

Het lichaam moet echt veiligheid voelen tot in de buik en daar ben ik dus nu al jaren mee bezig: mensen helpen om hun lijf weer te voelen, om bij de buik te komen. Ik ben daar dus echt goed in omdat ik zelf dit pad heb gelopen. Mijn workshops Leren Loslaten zitten ook altijd helemaal vol.

Wij zijn dus een hoofdmaatschappij, we willen altijd alles denken, maar je kunt jezelf niet tot een positief zelfbeeld denken, want het is een gevoelskwestie. Het zelfbeeld is veel meer een gevoel, dan een gedachte. Ik moet me goed voelen over mijzelf en ik kan dat niet afdwingen over mijzelf. Soms heb je gewoon hulp nodig. Zoek iemand die jou kan helpen. Ademhaling helpt ook om dingen uit het onderbewuste te halen, want je lijf is je onderbewuste.

Wat is er nu veranderd voor jou?
Ik kan me veel makkelijker focussen op waar ik blij van word, terwijl ik mijn hele leven bezig was om van mijn pijn en spanning af te komen. Wil je bij zelfrealisatie komen, moet je je dus veilig voelen.

De formule tot zelftransformatie is: stoppen, kijken en kiezen

Ken jij de zelfcriticus? Dat stemmetje dat zo negatief op je inpraat als je nieuwe dingen moet doen?
Het is dus deel van die zelfdiscipline om dat te zien als het gebeurt, want voor je het weet ben je er naar aan het luisteren. Het is zoals Byron Katie zegt: het probleem is  niet dat je gedachten hebt, het probleem is dat je ze gelooft. Dit is een belangrijke sleutel. (Voor meer over Byron Katie zie http://thework.com/sites/thework/nederlands/)

Het eerste inzicht is dat de criticus niet iets van jou is, het is geïmporteerd. Het zijn stemmen van anderen die nog in jou bestaan. Dat doe je niet jezelf aan, dat is de stem van ouders en opvoeders die in jou gekomen is. Het klinkt alsof het jouw innerlijke stem is, maar dat zijn allemaal geïmporteerde stemmen.

Het tweede inzicht is: dat je dit dus niet hoeft te geloven. De gouden formulier hiervoor is: stoppen, kijken en kiezen. Als je niet stopt en kijkt, dan maak je geen keuze, dan gaan de patronen met jou aan de haal.

Hoe ziet jouw dag eruit?
Ik heb het niet druk. Ik geef een training ‘Moeiteloos Leren Leven’ en dat leef ik ook. Ik besteed over de dag verspreid een uur aan sociale media. Ik heb heel veel tijd voor stilte. Hoe meer je ontspant, hoe meer het leven alles zelf organiseert. Het leven heeft een zelforganiserend karakter. Dat ga je steeds meer zien. Je weet dan wat je moet doen en wat je niet moet doen, en je weet naar welke mensen je moet luisteren of niet.

We hebben allemaal schaduwkanten en problemen. Wat kunnen we van ze leren?
Het contrast in het leven maakt het leven interessant. Je moet jezelf verliezen en je bewust worden van het contrast. Als je ziek bent geweest, waardeer je daarna veel meer je gezondheid dan ervoor.

Heel erg bedankt voor dit interview, Jan!

Wil jij van zelfkritiek naar zelfcompassie gaan?

Kom dan eens proeven op de workshop: van zelfkritiek naar zelfcompassie.
Meer lezen hierover: http://christinevandecraats.nl/workshop-zelfcompassie/

by